AI ontdekt verborgen taalpatronen in de bijbel

Onderzoekers gebruiken kunstmatige intelligentie om een eeuwenoud raadsel op te lossen. Een internationaal team heeft drie verschillende schrijfstijlen ontdekt in de eerste negen boeken van de Hebreeuwse bijbel. Het onderzoek werpt nieuw licht op de vraag wie deze oude teksten heeft geschreven.

Het team bestaat uit archeologen, bijbelwetenschappers en wiskundigen van verschillende universiteiten. Shira Faigenbaum-Golovin van Duke University leidt het project. Zij combineert kunstmatige intelligentie met statistische modellen. Het doel is om de auteurs van de bijbelteksten te achterhalen. De resultaten staan in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One.

Verschillen in woordgebruik
De onderzoekers analyseerden subtiele verschillen in woordgebruik. Hun model kon drie aparte schrijftradities onderscheiden. Deze tradities komen overeen met de priesterlijke geschriften, het boek Deuteronomium en de Deuteronomistische geschiedenis. "We ontdekten dat elke groep auteurs een andere stijl heeft", zei Thomas Römer van het Collège de France. "Verrassend genoeg zelfs bij simpele en veel voorkomende woorden zoals 'nee', 'welke' of 'koning'."

Het onderzoek begon in 2010 met een heel ander project. Faigenbaum-Golovin werkte toen samen met Israel Finkelstein van de Universiteit van Haifa. Ze bestudeerden inscripties op aardewerk uit 600 voor Christus. Hun ontdekkingen haalden de voorpagina van The New York Times. "We concludeerden dat de bevindingen in die inscripties waardevolle aanwijzingen konden bieden voor het dateren van teksten uit het Oude Testament", vertelde Faigenbaum-Golovin. "Toen begonnen we ons huidige team samen te stellen."

Traditionele aanpakken
De methode van het team verschilt van traditionele aanpakken. In plaats van veel trainingsdata te gebruiken, vergelijkt het model rechtstreeks taalpatronen. Het kijkt naar hoe vaak bepaalde woorden of woordstammen voorkomen. Ook analyseert het zinsconstructies. Deze aanpak werkt goed bij korte teksten.

Veel bijbelse passages zijn namelijk maar enkele verzen lang. "Een van de belangrijkste voordelen van de methode is het vermogen om de resultaten van de analyse uit te leggen", aldus Alon Kipnis van Reichman University.

Een verrassende ontdekking betrof het Arkverhaal in de boeken Samuel. Hoewel de verhalen in 1 Samuel en 2 Samuel over hetzelfde thema gaan, onthulde de AI verschillende schrijfstijlen. De tekst in 1 Samuel paste bij geen van de drie hoofdgroepen. Dit wijst op een unieke traditie. Het hoofdstuk in 2 Samuel vertoont daarentegen overeenkomsten met de Deuteronomistische geschiedenis.

Andere oude teksten
Het team wil de techniek nu toepassen op andere oude teksten. Ze kijken bijvoorbeeld naar de Dode Zeerollen. De methode kan ook helpen bij het onderzoeken van historische documenten.

"Als je kijkt naar documentfragmenten om erachter te komen of ze door Abraham Lincoln zijn geschreven, kan deze methode helpen bepalen of ze echt zijn of vervalsingen", zei Faigenbaum-Golovin. "Het onderzoek introduceert een nieuw paradigma voor het analyseren van oude teksten", vatte Finkelstein samen.