Beeldend schrijven ontrafeld: van saaie naar boeiende tekst
Met beeldend schrijven geef je de lezer de kans om je verhaal echt te zien. In deze blogpost leg ik uit hoe je met behulp van zintuiglijke details, concrete voorbeelden en beeldrijke taal een verhaal tot leven kunt wekken.
Beeldend schrijven is niet alleen maar interessant voor wie een verhaal of een roman schrijft. Het is een belangrijk principe dat werkt in elk type tekst. Simpelweg omdat beeldend schrijven helpt een tekst beter leesbaar en boeiend te maken.
Kortom: wat voor doel je ook hebt met je tekst, het is goed om te weten hoe je beeldend kunt schrijven.
Laten we gauw eens kijken hoe je zelf een meester kunt worden in beeldend schrijven.
Wat is beeldend schrijven?
Beeldend schrijven is een schrijftechniek waarbij je de lezer een beeld voor ogen probeert te schetsen door gebruik te maken van zintuiglijke details. Door beeldend te schrijven, zorg je ervoor dat je verhaal boeiend en meeslepend wordt, waardoor je lezer als het ware in het verhaal wordt getrokken.
Een belangrijk kenmerk van beeldend schrijven is het gebruik van specifieke, concrete woorden in plaats van algemene termen.
Voorbeeld:
- ‘Een oude eik’ in plaats van ‘een boom’
Door beeldend te schrijven krijgt de lezer een zo sterk mogelijk beeld bij de beschreven situatie of gebeurtenis. Dat maakt je tekst levendiger en interessanter.
Basisprincipes van beeldend schrijven
Als je je houdt aan een aantal basisprincipes wordt het gemakkelijker beeldend te schrijven. Ik heb die principes hieronder opgesomd.
1. Schrijf zintuiglijk
Door woorden en beschrijvingen te gebruiken die lezers kunnen zien, proeven, ruiken, horen en voelen, wordt je boodschap begrijpelijker, herkenbaarder en realistischer. Probeer te vermelden hoe iets eruitziet, en hoe het aanvoelt en/of klinkt.
Voorbeeld:
- “De vrouw sloot haar ogen en genoot van de warme zonnestralen op haar gezicht terwijl ze de zachte bries voelde en de zoete geur van bloemen ruikte die door de tuin dwarrelde.”
2. Geef concrete en specifieke details
In plaats van te schrijven dat iemand een appel at, kun je ook iets schrijven in de trant van dat iemand een sappige, rode appel met een knapperig geluid doormidden beet. Het maakt de zin interessanter voor je lezers.
Voorbeeld:
- “De oude man staarde met zijn gerimpelde handen op zijn knieën voor zich uit over de golvende korenvelden, waarin hij de gele bloemen van de margrieten kon onderscheiden tussen de rijpe tarwe die in de zachte zomerbries wiegde.”
3. Gebruik actieve werkwoorden
En vermijd zwakke werkwoorden, zoals ‘zijn’, ‘worden’ of ‘hebben’. Denk hierbij aan werkwoorden die een handeling of beweging uitdrukken, die je personage uitvoert. Dit maakt je tekst dynamischer en boeiender om te lezen.
Voorbeeld:
- “Terwijl hij zijn rugzak over zijn schouder wierp, liep Joris met grote passen het pad af richting het bos, waar hij de rust en stilte op wilde zoeken.”
4. Gebruik tastbare woorden
Door tastbare woorden te gebruiken kunnen je lezers zich gemakkelijk zaken inbeelden. Denk aan voorwerpen, kleuren, geuren of geluiden die je in je verhaal kunt verwerken. Dit is overigens nauw verwant met zintuiglijk schrijven (zie hierboven).
Voorbeeld:
- “De ijzige wind sneed door mijn jas, terwijl sneeuwvlokken op mijn gezicht vielen.”
Dat is tastbaarder en beeldender dan simpelweg “Het was een koude dag” te schrijven.
5. Houd je tekst persoonlijk en authentiek
Om je tekst persoonlijk en authentiek te houden werkt het goed te schrijven alsof je in een café zit en een verhaal vertelt aan een vriend. Gebruik eenvoudige woorden, vermijd lange zinnen en tutoyeer je lezer (‘je’).
Dit zorgt voor een warme, toegankelijke schrijfstijl die je lezers aanspreekt en vasthoudt.
Voorbeeld:
- "Wacht, laat me even het begin vertellen. Gisteren had ik een echt gekke dag. Ik fietste naar kantoor en onderweg begon m'n fiets ineens te haperen. Ik dacht, wat is hier aan de hand? Toen zag ik dat er een kabeltje los zat. Terwijl ik stond te klooien, kwam er een auto aangereden. Die ging vol in de ankers en schoof maar door, mijn kant op. Ik moest echt wegspringen om die auto te ontwijken! Kun je nagaan, bijna aangereden worden op weg naar kantoor. Ik was even flink over m'n toeren. Maar ja, gelukkig viel het uiteindelijk mee. Heb m'n fiets gemaakt en ben toen alsnog naar kantoor gefietst.”
6. Metaforen en similes
Het gebruik van metaforen en similes kunnen heel goed werken bij beeldend schrijven.
Metaforen zijn vergelijkingen waarbij je een beeld of voorwerp gebruikt om iets anders te beschrijven, meestal iets abstracts of moeilijk te bevatten.
Voorbeeld:
- “Het leven is als een doos chocolaatjes, je weet nooit wat je gaat krijgen.”
Een simile, of vergelijking, is een uitspraak waarin twee verschillende zaken met elkaar vergeleken worden door ze met ‘als’ of ‘zoals’ aan elkaar te koppelen.
Voorbeeld:
- “Het gras is groen als smaragd.”
7. Pas ‘show don’t tell’ toe
Met 'show don't tell' laat je je lezer zien wat er gebeurt, in plaats van simpelweg te vertellen wat er gebeurt.
Voorbeeld:
- “De stad leek even stil te staan, alsof ik midden in een foto was beland waar alle beweging was bevroren.”
Deze beschrijving geeft je een beter beeld van de situatie en maakt het verhaal interessanter dan simpelweg ‘het was een rustig moment’ te schrijven.
8. Gebruik eenvoudige woorden, vermijd (te) lange zinnen
Het maakt je tekst makkelijker te begrijpen voor je lezer. Probeer ook spreektaal te gebruiken, zodat je tekst als een echt gesprek aanvoelt.
Voorbeeld:
- “Het meisje keek naar de sterren die aan de hemel dansten.”
9. Beeldend taalgebruik
Kies voor beeldend taalgebruik woorden en beschrijvingen die je gemakkelijk kunt visualiseren, die uitbeelden hoe personages zich gedragen, zodat lezers zich een duidelijk beeld kunnen vormen.
Voorbeeld:
- “Moeder trok zorgzaam de deken recht en aaide met haar hand het voorhoofd van haar zieke dochter."
Door deze principes toe te passen in je teksten, creëer je een levendige en boeiende schrijfstijl. En vergeet niet: oefening baart kunst! Blijf schrijven, experimenteren en verbeteren. Het beeldend schrijven wordt dan vanzelf een tweede natuur voor je.
Personage-ontwikkeling
Beeldend schrijven gaat dieper dan alleen effect op zins- of woordniveau. Zo is personage-ontwikkeling een belangrijk onderdeel van beeldend schrijven – tenminste voor wie een roman of ander verhaal schrijft.
Het helpt je een geloofwaardig en interessant personage te creëren voor je verhaal. En daarmee schrijf je ook beeldend.
Allereerst is het belangrijk te weten wat je personage drijft. Wat zijn zijn of haar doelen, verlangens en angsten? Door hierover na te denken, kun je de basis leggen voor een personage dat lezers aanspreekt.
Je kunt bijvoorbeeld kijken naar de grootste angst van je personage als een manier om zijn of haar doelen en verlangens vorm te geven.
Daarnaast is karakterontwikkeling essentieel. Hoe reageert je personage op wat er in het verhaal gebeurt? Hoe verandert zijn of haar karakter als gevolg daarvan? Wat zijn de keerpunten in zijn of haar leven? Een geloofwaardige karakterontwikkeling maakt je personage en je verhaal sterker.
Bij beeldend schrijven is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan de acties en emoties van je personage. Hoe gedraagt die zich? Welke gezichtsuitdrukkingen en gebaren gebruiken hij of zij?
Deze details helpen je lezers om je personage beter voor zich te zien. Werkwoorden (zie hierboven) kunnen je hierbij helpen. Ze laten zien hoe je personages zich gedragen en zorgen voor een levendige voorstelling in het hoofd van je lezers.
Tot slot, vergeet niet dat je personage uniek en herkenbaar moet zijn. Geef hem of haar een eigen stem, manier van spreken en kenmerkende eigenschappen. Hierdoor zullen lezers zich je personage beter herinneren en zich er meer mee verbonden voelen.
Emoties en stemmingen overbrengen
Als je een verhaal schrijft, probeer er dan voor te zorgen dat je personages levensecht aanvoelen. Dat kun je doen door hun emoties te beschrijven en de lezer het gevoel te geven alsof ze er zelf bij zijn.
Wanneer je emoties en stemmingen wil overbrengen, is het belangrijk om je woordkeuze zorgvuldig te selecteren.
In plaats van simpelweg te schrijven dat een personage verdrietig is, kun je beelden en metaforen gebruiken.
Voorbeelden:
- “Tranen vielen als regendruppels op haar wangen.”
- “Sinds haar breuk zat de pijn als een doorn in haar hart, die bij elke herinnering weer dieper leek te snijden.”
Het overbrengen van emoties is niet alleen belangrijk voor de personages, maar ook voor de sfeer in je verhaal. Door bepaalde woorden en zintuigelijke beschrijvingen te gebruiken, kun je een bepaalde stemming creëren.
Als je bijvoorbeeld een griezelig verhaal schrijft, kun je beschrijven hoe het ritselen van blaadjes de spanning opbouwt, of hoe onheilspellende schaduwen over de muren bewegen.
Een andere tip voor het overbrengen van emoties en stemmingen is om te letten op lichaamstaal. Beschrijf bijvoorbeeld hoe iemand met zijn of haar ogen rolt bij irritatie of zenuwachtig een glas water vasthoudt.
Dit geeft diepte aan je personages en helpt de lezer om hun emoties beter te begrijpen.
Als je deze stappen volgt en emoties en stemmingen op een beeldende manier beschrijft, zul je merken dat je verhaal rijker en meeslepender wordt. Je lezers zullen je personages beter begrijpen en zich meer verbonden voelen met het verhaal.
Beeldend schrijven in zakelijke teksten
Jazeker, ook in zakelijke teksten werkt beeldend schrijven heel goed. Ik zou haast willen zeggen júist in zakelijke teksten.
Want whitepapers, marketingteksten en jaarverslagen worden vaak geschreven in een droge, abstracte stijl. Terwijl juist beeldend schrijven de lezer kan boeien en overtuigen.
De principes die ik hierboven beschreven heb, kun je ook voor zakelijke teksten gebruiken. Hieronder ga ik nog in op enkele concrete situaties die met name gelden voor zakelijke teksten.
Hoewel het grotendeels overlapt met de principes die ik hierboven heb beschreven, maakt de toepassing ervan in een zakelijke context de zaak duidelijk (hoop ik).
Zorg voor concrete tekst
Concrete tekst gebruiken is voor elke tekst belangrijk en zeker in zakelijke teksten. Die zijn vaak doordrenkt van vaagheden en containerbegrippen als ‘uitdaging’, ‘kansen’, ‘goede service en ‘proces’.
Noem specifiek wat er gebeurt en door wie.
Voorbeeld:
- “Onze marketeers analyseren de data om de bedrijfstakken in je branche in kaart te brengen.”
Dat komt heel anders over dan “We analyseren informatie.”
Gebruik zintuiglijke details
Roep bij de lezer beelden op door details over zicht, gehoor, reuk, smaak en aanraking te noemen.
Voorbeeld:
- “Tijdens de presentatie zagen de deelnemers het slanke, elegante design dat goed in elke woonkamer past. Bij het aanzetten klonk een zacht zoemgeluid, gevolgd door de verfrissende geur van ionen die vrijkwamen. Het schone resultaat op het glas was direct zichtbaar en de subtiele citrusgeur in de kamer deed vermoeden hoe schoon de hele ruimte zou ruiken."
Laat medewerkers handelen
Gebruik actieve werkwoorden om handelingen van personen weer te geven.
Voorbeeld:
- “Tijdens onze laatste klantenbeoordeling spraken de deelnemers hun waardering uit over de service van onze monteurs. Als er een storing was, belde klant X de servicelijn en binnen enkele uren stond er een monteur voor de deur. Die luisterde aandachtig naar het probleem en onderzocht het apparaat grondig. Vervolgens pakte hij zijn gereedschap en sleutelde hij een tijdje aan de elektronica. Hij loste hij de storing op, legde uit wat er aan de hand was geweest en demonstreerde dat alles weer naar behoren functioneerde.”
Gebruik metaforen en vergelijkingen
Metaforen en vergelijkingen geven inzicht op een beeldendere manier.
Voorbeeld:
- “Ons nieuwe marketingplan zal de verkoopcijfers een fikse boost geven. Net als een atleet die zich voorbereidt op de Olympische Spelen hebben we ons team klaargestoomd met een intensief trainingsprogramma. Onder leiding van onze coach is elk lid tot het uiterste gegaan om zich verder te ontwikkelen.”
Door deze technieken toe te passen, kun je zakelijke teksten een stuk aantrekkelijker en overtuigender maken. De lezer zal zich beter kunnen verplaatsen in de boodschap doordat die beeldender wordt overgebracht.
Nog één tip
Als laatste wil ik je graag nog dit meegeven: wees niet bang om je eigen stijl te ontwikkelen en te experimenteren met verschillende schrijftechnieken. Beeldend schrijven is geen vast recept, maar een manier om je creativiteit vrij te laten stromen en je tekst tot leven te brengen.
Gebruik dus je creativiteit. Durf te experimenteren met woorden en vergelijkingen. Door je eigen stijl te ontwikkelen, maak je jouw verhalen uniek en interessant.
Net als bij een goed gesprek in het café, is het belangrijk om authentiek en boeiend te zijn, zodat je lezers blijven hangen en meer willen lezen.
Op deze manier zul je zeker beeldend kunnen schrijven en je lezers aan je verhaal kluisteren.
Succes!
