Show don't tell: weet wat je laat zien

Show, don't tell is een bekende schrijftechniek die vaak wordt gebruikt door schrijvers om hun verhalen levendiger en boeiender te maken. Essentieel dus voor een goede tekst.

Het idee achter show, don't tell is om de lezer beelden, emoties en gebeurtenissen te laten ervaren in plaats van simpelweg te vertellen wat er gebeurt. Zo kun je schrijven: ‘De zon scheen op het gebroken glas, waardoor duizenden regenbogen ontstonden’, in plaats van ‘het was een zonnige dag’.

Door te 'tonen' in plaats van te 'vertellen', nodig je de lezer uit om actief deel te nemen aan je verhaal, waardoor de beleving intenser en persoonlijker wordt. Het laat je verhaal tot leven komen en sleept je lezer mee in de wereld die je hebt gecreëerd.

Deze techniek is niet alleen nuttig voor romanschrijvers, maar kan ook je e-mails en zakelijke teksten verbeteren. Als je je boodschap op een beeldende manier overbrengt, kun je je lezer of klant beter overtuigen.

In dit artikel ga ik dieper in op wat show, don't tell precies inhoudt en hoe je het kunt toepassen in je teksten. 

Wat is ‘show, don't tell’?

‘Show, don’t tell’ is een schrijftechniek die vaak gebruikt wordt in literatuur en scenario’s. In plaats van alles letterlijk te vertellen, probeer je het verhaal te laten zien door middel van actie en dialoog. Het is als het ware alsof je een film voor de lezer afspeelt zodat ze de gebeurtenissen zelf kunnen ervaren. Zo krijgt je verhaal meer diepgang en wordt de lezer er meer bij betrokken.

Als ik je bijvoorbeeld vertel dat ik boos ben, dan is dat de 'tell' manier. Maar als ik laat zien hoe ik mijn vuist op tafel sla en met een rood hoofd tegen je schreeuw, dan laat ik als schrijver veel beter zien hoe boos ik ben. Zo kun je als lezer zelf de emoties en situaties invullen, en dat maakt een verhaal vaak veel boeiender.

Toepassen van ‘show, don't tell’ kan best lastig zijn, vooral in het begin. Daarom een paar tips. 

Probeer zo veel mogelijk gebruik te maken van concrete, zintuiglijke details. Laat je personages dingen doen, zeggen en voelen, zodat de lezer zich makkelijker in de situatie kan inleven. En vergeet niet dat actie en dialoog vaak sterker zijn dan lange beschrijvingen.

Natuurlijk is het niet altijd nodig om alles te 'showen'. Soms werkt 'telling' juist beter om informatie op een duidelijke en beknopte manier over te brengen. Het is een kwestie van de juiste balans vinden tussen de twee. 

Wanneer je merkt dat je verhaal wat saai of vlak aanvoelt, is het een goed idee om te kijken of je meer van deze techniek kunt toepassen.

Voordelen van de show don’t tell-techniek

Het grootste voordeel van show, don't tell is dat het je lezers dwingt om betrokken te zijn bij het verhaal. Ze moeten hun verbeelding gebruiken om de beelden en scènes te creëren die jij hebt bedacht. Dit zorgt ervoor dat ze meer betrokken raken met de personages en het verhaal makkelijker kunnen volgen.

Show, don’t tell maakt ook het schrijfproces uitdagender en verrijkt het. Je moet als schrijver echt outside-the-box denken, want je kunt niet zomaar zeggen dat een personage boos is. 

Je moet manieren vinden om die woede te laten zien, bijvoorbeeld door lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en interacties tussen personages. Dit helpt bij het ontwikkelen van je schrijfvaardigheid en maakt het eindresultaat veel boeiender.

Tot slot helpt show, don’t tell om clichés te vermijden. In plaats van steeds dezelfde formuleringen en uitdrukkingen te gebruiken, dwingt deze techniek je om creatiever te zijn in je beschrijvingen. Het resultaat: frisse en originele verhalen die moeilijker te voorspellen zijn en lezers echt kunnen verrassen.

Technieken voor ‘Show, Don’t Tell’

Beeldende beschrijving

Een techniek om ‘show, don’t tell’ toe te passen, is door het gebruik van beeldende beschrijvingen. In plaats van simpelweg te vertellen wat er gebeurt, probeer je de situatie zo te beschrijven dat je het als lezer voor je ziet. 

Bijvoorbeeld, in plaats van te zeggen ‘Jan was verdrietig’, zou ik kunnen schrijven: ‘Tranen stroomden over Jans wangen terwijl hij naar de grond staarde’. Op deze manier kun je je als lezer beter inleven in het verhaal en voel je meer betrokken.

Gebruik van dialogen

Een andere manier om ‘show, don’t tell’ toe te passen, is door het gebruik van dialogen. In plaats van te vertellen wat personages denken of voelen, laat je ze dat zelf uiten in een gesprek. Zo wordt het verhaal levendiger en krijg je meer inzicht in de karakters. 

Bijvoorbeeld, in plaats van te schrijven ‘Sara was boos op Tim’, kan ik een dialoog opnemen waarin Sara tegen Tim zegt: "Ik kan niet geloven dat je dat gedaan hebt! Je wist hoe belangrijk dit voor me was!" Zo komt Sara’s boosheid op een natuurlijke en overtuigende manier naar voren.

Gebruik van zintuiglijke details

Ten slotte helpt het gebruik van zintuiglijke details om ‘show, don’t tell’ in een tekst toe te passen. Door te focussen op wat personages horen, zien, ruiken, proeven en voelen, wordt de lezer meer ondergedompeld in de wereld van het verhaal. 

Ik kan bijvoorbeeld schrijven: "De geur van verbrand rubber vulde de lucht terwijl Liesbeth haastig door de straten liep, de zonnestralen prikkelden haar huid." Deze zintuiglijke beschrijvingen maken het verhaal rijker en meeslepender.

Door beeldende beschrijvingen, dialogen en zintuiglijke details te gebruiken, kun je het principe van ‘show, don’t tell’ in je teksten toepassen en zorgen voor een boeiend en levendig verhaal waarin je als lezer helemaal opgaat.