‘Nadat’: simpel woord, meestal verkeerd gebruikt (uitgelegd!)

‘Nadat’ is een doodeenvoudig Nederlands woord, maar ook een woord dat de meeste mensen fout gebruiken. Dat terwijl iedereen voor zichzelf zou kunnen redeneren hoe je het zou ‘moeten’ gebruiken. Ja, ook als je geen taalkundige bent. Hoe dat zit leg ik je in deze korte post uit.

‘Nadat’ is een samenstelling van de woorden ‘na’ en ‘dat’. Hoe simpel wil je het hebben? 

Nou, in de taalkunde heeft deze simpele samenstelling de fijne term ‘onderschikkend voegwoord’ gekregen. En die legt een verband tussen een hoofdzin en een bijzin. Volgens Wikipedia geeft ‘nadat’ daarom ‘onderschikkend het voorafgaande aan’.

Klinkt allemaal knap ingewikkeld. Is dát dan misschien de reden dat het zo vaak fout wordt toegepast?

Tijd om het een en ander uit te leggen.

Hoe wordt ‘nadat’ fout gebruikt?

First things first. Hoe zit het precies met het foute gebruik van het woord ‘nadat’? Ik zal het illustreren aan de hand van een voorbeeld.

De volgende zin is fout:

·       Nadat hij zich omkleedde, stapte hij op de fiets.

Voordat ik je uitleg hoe dat zit, laat ik je eerst graag eens zelf nadenken over waarom de zin fout is. Ik zal je op weg helpen. Stel jezelf eens de volgende vragen:

• Wat zijn de handelingen in deze zin en wat volgt op wat?
• Is de eerste van de twee handelingen afgerond op het moment dat de tweede activiteit volgde? 

Hoe gebruik je ‘nadat’ dan wel?

Hoe je nadat dan wel gebruikt, heb je impliciet al voor jezelf bedacht als je de bovenstaande vragen hebt kunnen beantwoorden. Of was het toch te ingewikkeld? 

Hoe dan ook, hierbij de antwoorden: 

• De handelingen in de zin zijn ‘omkleden’ en ‘op de fiets stappen’. ‘Op de fiets stappen’ volgt op ‘omkleden’. Omkleden gebeurt dus eerst, daarna stapt het onderwerp van de zin op de fiets.
   
• De eerste handeling, ‘omkleden’, is afgerond voordat het onderwerp van de zin op de fiets stapt. Tenminste, daar kunnen we toch van uitgaan. Het zou raar zijn om half omgekleed op de fiets te stappen.

Wat kun je met die antwoorden, vraag je je af? Wel, die heb je nodig om te kunnen beredeneren wat er fout is aan de zin. En te begrijpen hoe het dan wel moet. 

Ik zal het uitleggen. 

‘Omkleden’ is, zoals hierboven uitgelegd, de eerste handeling in de zin. En die moet zijn afgerond om de tweede handeling te (kunnen) verrichten. Daarom vereist omkleden hier de voltooid verleden tijd.

Klinkt misschien weer wat ingewikkeld, maar is het niet. Want ‘voltooid verleden tijd’ is precies wat het zegt. Anders verwoord: de handeling is in het verleden afgerond (voltooid). 

En dáárin zit hem de crux. 

Omdat de handeling in het verleden is afgerond (het onderwerp van de zin is klaar met omkleden voordat hij op de fiets stapt) is het logisch dat je dat in je zin laat terugkomen. 

De correcte zin ziet er dus zo uit: 

• Nadat hij zich had omgekleed, stapte hij op de fiets. 

De eerste handeling is in deze zin afgerond, dus kon er een tweede handeling op volgen. In dit geval is die handeling dus ‘op de fiets stappen’. Het zinsdeel voor de komma is de bijzin en geeft dus 'onderschikkend het voorafgaande aan'.

Nog een voorbeeld om de boel te verduidelijken, uit de krant:

Fout: 

• Onderneemster Astrid (64) is plots overleden, een dag nadat ze haar winkel sloot. 

Goed:

• Onderneemster Astrid (64) is plots overleden, een dag nadat ze haar winkel had gesloten. 

Eerst sloot ze haar winkel, daarna overleed ze. Het sluiten van de winkel was in het verleden dus al afgerond voordat ze overleed. (Sorry, voor het ietwat macabere voorbeeld!)

Hopelijk begrijp je nu wat er vaak fout gaat in de constructie met ‘nadat’. En weet je nu hoe het wél moet!