Iedereen heeft zich er weleens aan geërgerd: ambtelijk taalgebruik. Teksten die onnodig ingewikkeld zijn en formeler dan nodig, waardoor het voor jou als lezer moeilijk wordt om de boodschap te begrijpen. Als je zelf een tekst schrijft wil je dat natuurlijk vermijden. Hoe dat kan, lees je in dit artikel.
Om meteen de vraag te beantwoorden hoe je dat kunt voorkomen: door eenvoudigere woorden te gebruiken en lange zinnen te vermijden. Dat maakt het voor de lezer veel gemakkelijker om de inhoud van de tekst te begrijpen.
Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, want wat is eenvoudig (en wanneer is taalgebruik dan niet meer eenvoudig?) en wanneer is een zin lang (en dus: wat is een korte zin?).
Ik nodig je uit om verder te lezen om het een en ander op te steken over ambtelijk taalgebruik. Zodat jij je er niet schuldig aan hoeft te maken!
Ambtelijk taalgebruik is een manier van spreken en schrijven die overheidsinstanties, ambtenaren en advocaten vaak gebruiken. Denk aan formele en ingewikkelde zinsconstructies, het gebruik van jargon en onduidelijke afkortingen. Hierdoor kan de gemiddelde lezer moeite hebben om de boodschap te begrijpen.
Een alom bekend voorbeeld van ambtelijk taalgebruik is het gebruik van het woord ‘geachte’ in e-mails en brieven. ‘Geachte’ is een formeel woord. Het kan, onbedoeld, de lezer vervreemden van de boodschap.
Andere voorbeelden van ambtelijk taalgebruik zijn woorden als ‘aanvankelijk’, ‘conform’, ‘gedurende’, ‘inzake’, ‘krachtens’, ‘nochtans’ en ‘per omgaande’.
Dit zijn maar enkele voorbeelden. Er zijn echt héél veel woorden die vallen onder ambtelijk taalgebruik. Kijk maar eens op de website van Onze Taal. Daar staan ze alfabetisch opgesomd. Je zult ervan schrikken hoeveel het er zijn.
Goed, leuk allemaal, hoor ik je denken. Maar hoe herken je dan ambtelijk taalgebruik? Soms is het heel duidelijk omdat het een ‘duur’ woord is dat je niet vaak hoort en je een makkelijker alternatief kent. In andere gevallen is het misschien niet zo duidelijk.
Hieronder heb ik vier punten opgesomd die je kunnen helpen bepalen of iets ambtelijk taalgebruik is of niet.
Als je deze vier punten in het achterhoofd houdt, zul je ambtelijk taalgebruik sneller herkennen en kunnen vermijden in je schrijven.
Zoals altijd geldt: oefening baart kunst. Je zult zien dat je teksten gemakkelijker, duidelijker en prettiger worden om te lezen!
Ambtelijke taalgebruik, oftewel het gebruik van formele en complexe woorden en zinnen, komen we dagelijk tegen, op allerlei gebieden. Hier zijn enkele voorbeelden van ambtelijke taalgebruik in juridisch jargon en politieke taal.
Juridisch jargon bestaat uit technische termen en uitdrukkingen die vaak in wetteksten, contracten en andere juridische documenten worden gebruikt.
Enkele voorbeelden:
Zeker bij juridische taal ben je al snel geneigd te denken ‘stel je niet zo aan’. Maar soms is juridisch jargon noodzakelijk om precies te zijn én juridisch correct. Maar ben je niet bekend met deze termen, dan kan het helaas ook leiden tot verwarring.
Politieke taal is taal die politici en overheidsfunctionarissen vaak gebruiken. Zij zijn er een ster in woorden en zinnen te gebruiken die omslachtig en vaag zijn. Met als trieste effect dat het voor het gemiddelde publiek moeilijk is om de boodschap te begrijpen.
Enkele voorbeelden van politieke taal:
Sommige van deze termen zijn helaas weleens noodzakelijk om onderdelen van politieke en overheidsprocessen te beschrijven. Maar streven naar duidelijkheid en eenvoud in communicatie zodat iedereen de boodschap begrijpt lijkt me juist op overheidsniveau cruciaal.
Het vermijden van ambtelijk taalgebruik kan soms lastig zijn, vooral als je gewend bent aan formele communicatie. Toch is het mogelijk om duidelijker en eenvoudiger te schrijven door een paar richtlijnen te volgen.
Formeel taalgebruik is een manier van communiceren die vooral wordt gebruikt in professionele en officiële situaties. Het gaat hierbij om correct en beleefd taalgebruik, waarbij men zich houdt aan de regels van de taal en rekening houdt met de sociale normen en omgangsvormen.
Zakelijke taal is een vorm van communicatie die gebruikt wordt in professionele situaties, zoals op de werkvloer of in zakelijke correspondentie. Het is meestal duidelijk, bondig en gericht op het overbrengen van informatie.
Ambtelijke taal daarentegen, is een specifieke vorm van formeel taalgebruik die vooral gericht is op het beschrijven van officiële zaken, vaak gepaard gaand met jargon, wollig taalgebruik en lange, ingewikkelde zinnen.
Het belangrijkste verschil tussen formele en informele teksten zit in het taalgebruik en de toon. Formele teksten zijn meestal correct, beleefd en houden zich strikt aan de taalregels. Ze worden vaak gebruikt in officiële, zakelijke en professionele contexten.
Informele teksten zijn geschreven in een losse, ongedwongen stijl. Ze kunnen spreektaal en straattaal bevatten en zijn meestal bedoeld voor persoonlijke communicatie of informele situaties.